مطالعه هیدروژئوشیمیایی، علت دمای بالای آب و ارائه مدل مفهومی از شرایط زیرسطحی «چشمه آبگرم ایوب پیغمبر»

چشمه های آب گرم ایوب پیغمبر، با دمای 38 درجه سانتی گراد، در نزدیکی شهرستان بجنورد - استان خراسان شمالی - در منطقه مرزی ایران و ترکمنستان قرار دارد. آب این چشمه، با دبی 10 لیتر برثانیه و مخزن ژئوترمالی، علاوه بر کاربردهای صنعتی، پزشکی و ژئوتوریسم، تامین کننده آب سد شیرین دره نیز می باشد. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر سازندها و ساختارهای زمین شناسی بر منشاء، مسیر جریان، عمق چرخش، مناطق تغذیه و تخلیه، کیفیت و علت دمای بالای آب چشمه آبگرم ایوب و سایر منابع آبی منطقه مورد مطالعه است. سازند آهکی تیرگان و بخش ماسه سنگی سازند آیتامیر محل تغذیه، ذخیره آب زیرزمینی و مخازن کارستی است، درحالی که سازندهای سرچشمه و سنگانه علاوه بر ممانعت از نفوذ و حرکت آب، نقش سنگ پوش مخزن ژئوترمال را دارند. با توجه به گسل ها و خطواره های منطقه، عامل نفوذ آب به زمین، تخلخل ثانویه حاصل از تکتونیک بوده و سیستم جریان آب زیرزمینی را بیشتر تکتونیک ناحیه ای کنترل می کند. مطالعات هیدروژئوشیمیایی و ایزوتوپی (?2h و ?18o) آب چشمه ی آب گرم ایوب نشان میدهد که آب چشمه دارای منشاء آب های جوی و شیرین کارستی، تاثیر پذیر از هوازدگی سازندهای منطقه و محتوای سولفات بالا با منشاء طبیعی (دارای تیپ و رخساره سولفاته کلسیک)، عمق مخزن هیدروترمال چشمه در حدود 3 -5 کیلومتر است و علت دمای بالا آن بواسطه گرادیان زمین گرمایی و چرخش در عمق آب بواسطه گسل ها (در درجه دوم دگرگونی و ذوب بخشی احتمالی) می باشد. جنس سنگ مخزن چشمه آب گرم ایوب دولومیت آهکی و عامل کنترل کننده ترکیب شیمیایی آب چشمه هوازدگی سنگ ها است. تیپ سایر آب های منطقه شامل کلسیم سولفاته (16 نمونه)، منیزیم بی کربناته (8 نمونه)، سدیم پتاسیم سولفاته (1 نمونه) و کلسیم بی کربناته (1 نمونه) است. هر چند که آب چشمه آب گرم ایوب نسبت به کلیست و آراگونیت در حالت فوق اشباع می باشد، اما در حال حاضر به علت حضور گاز دی اکسیدکربن (25/9 میلی گرم در لیتر به جزء حباب های گازی) رسوب کلسیت و آراگونیت در آن رخ نمی دهد. از نظر مصارف شرب و کشاورزی، آب چشمه ی آب گرم ایوب، به ترتیب در محدوده خوب تا قابل قبول و خوب تا مجاز قرار می گیرد. با انجام عملیات ژئوالکتریک در منطقه ، ضمن تهیه مقاطع لیتولوژی- مقاومت مخصوص ظاهری(resistivity- litho correlation) و مقاطع دوبعدی با استفاده از نرم افزارهای ipi2win و res2din، سازندهای زمین شناسی و نوع گسل ایجاد کننده چشمه آب گرم ایوب (گسل امتداد لغز – شیب لغز با راستای شمال شرقی جنوب غربی) شناسایی و مدل مفهومی از شرایط زیر سطحی نیز ارائه شده است.